80 jaar geleden werd ons dorp bevrijd van de Duitse bezetting. Een bezetting die begon op 10 mei 1940. Op 12 mei verschenen hier de eerste Duitse soldaten. De bevrijding begon op 6 juni 1944: D-Day, de landing van geallieerde…

80 jaar geleden werd ons dorp bevrijd van de Duitse bezetting. Een bezetting die begon op 10 mei 1940. Op 12 mei verschenen hier de eerste Duitse soldaten. De bevrijding begon op 6 juni 1944: D-Day, de landing van geallieerde troepen in Normandië. Zware Duitse tegenstand zorgde voor een langzame vooruitgang. Op 5 september 1944 deed het gerucht de ronde dat de geallieerden binnen enkele dagen Nederland bevrijd zouden hebben. Duitse troepen vluchtten in paniek en Nederlandse vlaggen werden van zolder gehaald. Het was een Dolle Dinsdag, maar vrijheid bleek nog ver weg. Het bevrijdend wapengekletter kwam echter steeds dichterbij.

Engels legervoertuig nabij het Gerarduspension

Op 16 september 1944 explodeerde een Duitse munitietrein in Oisterwijk na beschietingen vanuit de lucht. Dat was hier te horen. Na Market Garden was inmiddels operatie Pheasant gestart om Brabant verder te bevrijden. Vanuit Best en Oirschot rukten de geallieerden op. Moergestel werd 25 oktober bevrijd. Met dit nieuws keken de inwoners van ons dorp vol verwachting uit naar het moment waarop de Duitsers ook uit ons dorp verdreven zouden zijn. Oisterwijk werd 26 oktober bevrijd en op 27 oktober trokken militairen van 15th Scottish Division over de Heukelomseweg en Berkelseweg ons dorp binnen om daarna door te stoten naar Tilburg. Inkwartiering van Duitse militairen maakte plaats voor inkwartiering van Britse en Canadese soldaten.  De Tweede Wereldoorlog was nog wel niet officieel voorbij, maar hier kon weer vrijer geademd worden.

Rika van Gorp op de foto met twee bevrijders

De oorlog had in ons dorp 14 slachtoffers gemaakt. Bekend zijn de zeven Joods-katholieke broers en zussen Löb, waarvan er zes ingetreden waren bij respectievelijk de trappisten en trappistinnen, de beide broers Jos en Wim Denissen, de ondergedoken Duits-joodse vluchtelinge Lisa Meirowski, de in Heukelom ondergedoken joodse vluchteling Rudi Wertheimer, de trappist broeder Everardus, Harrie Raaimakers die op Dolle Dinsdag om het leven kwam en Christina Kampshoff-Ueffing die overleed na een neergestorte en ontplofte V-1. Hun namen staan gebeiteld in de gedenksteen in de Oude Toren. Evenals die van Tom Krist die in 2007 om het leven kwam als lid van de internationale vredesmacht in Afghanistan. Om nooit te vergeten.

Vrijheid eist een zware tol en vergt continu onderhoud. Verlies van vrijheid, onverdraagzaamheid, zinloos geweld; het brengt veel materieel en psychisch leed met zich mee. Zoals de bruggen in Moerdijk, Oisterwijk, Moergestel en Tilburg werden vernield om de vijand tegen te houden, contact onmogelijk te maken en hersteld moesten worden om het vrije leven weer door te kunnen laten gaan, zo wordt de waarde van verbinding met elkaar nog eens onderstreept. Laten we nooit vergeten wat er gebeurt als mensen de verbinding met elkaar niet meer kunnen of willen leggen. Het verleden en heden kennen talrijke trieste voorbeelden, maar ook de toekomst zal er niet vrij van blijven als we geen bruggen blijven bouwen. Het stilstaan bij wat was en het vieren van 80 jaar vrijheid blijft daarom belangrijk.

Herdenkingsbijeenkomst

In Berkel-Enschot vieren we 80 jaar vrijheid
op zondagavond 27 oktober om 19.00 uur
met een herdenkingsbijeenkomst in de Caeciliakerk.
Daarna volgt een Stille Tocht naar de Oude Toren
met rond 20.30 uur een kranslegging.

Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft haar erfgoedvitrine in De Schalm bovendien ingericht met foto’s en voorwerpen betreffende de Tweede Wereldoorlog in ons dorp.

Tekst: Anton van Dorp
foto’s: collectie Rinus van der Loo